طراحی پایدار (قسمت ششم)

آب و معماری

الف: آب و معماری زیرساختی در طراحی پایدار

با شکل گیری یک دوره طولانی خشکسالی در اواخر دوران فراپارینه سنگی ( حدود ده هزار سال پیش)، اکثر مراتع و جنگلها و رودخانهها که منابع تهیۀ خوراک انسان شکارو ز و آذوقه ر ورز بود، بسرعت کاهش یافت، و انسان را در وضعیت بد معیشتی قرارداد، انسانی که کشاورزی و دامداری را آموخته بود، به ناچار به زندگی در مناطقی که هنوزدر آب یافت می شد (خاورمیانه )متمرکز گردید و به جهت بقاء خویش با استفاده از آب موجود به کشاورزی و دامداری پرداخت لازمه این تحول سکونت و لازمۀ سکونت،هرچند ابتدائی ساخت مسکن بود. پس دیده میشود که نبود آب باعث متمرکز شدن انسان در واحه های آبدار شد و از طرفی وجود آب ها در آن واحه ها  کشاورزی را شکل داد، و کشاورزی محرکی بر ایجاد معماری گردید در این فرایند نقش عمده آب را بازی کرد در آغاز نبود آب تحرکی در انسان برای تداوم معیشت به وجود آورد تا آب را بیابد و با یافت آن، آب باعث شکل گیری کشاورزی و به تبع آن معماری سکونتگاهی آغاز شد. از آغاز این دوران )دوران نوسنگی)، آب فعالانه نه فقط در کشاورزی بلکه در تولید معماری های سکونتگاهی بلکه در معماریهای زیرساخت اقتصادی شرکت کرد و تمدن بشری را پیریزی نمود؛ یعنی انسان با بکارگیری آب در توسعۀ کشاورزی با رونق اقتصادی روبرو گردید وبه شکل روز افزون هرچه بیشتر آب را بخدمت گرفت، در استفاده بهینه از آب برای کشاورزی، معماری بندسازی )قدیمیترین بند کشف شده مربوط بند سرگراب در ناحیۀ دهلران ایران است(و شبکه کانالهای آبیاری شکل گرفتند، و روستاهای کوچک بسوی شهر شدن توسعه یافتند، از این رهگذر شهرهای کوچک به کلان شهرها تبدیل شدند و روز به روز روند رو به رشد آن کاملتر شد. از طرفی آب چنان اهمیت پیداکرد که انسان در پی یافتن آن در هرجای ممکن تلاش کرد، این موضوع باعث بوجود آمدن معماری قنات در زیر زمین (معماری زیرزمینی( گردید (قدیم ترین قنات در تپه زاغۀ قزوین کشف شده است )قنات در ایران خلق شد و در اقصی نقاط جهان گسترش پیدا کرد بعدها در زندگی انسان بسیار تأثیر گذار بود، با شکلگیری این نوع معماری و کاربرد آن در انتقال و جابجائی آب از منطقه به منطقۀ دیگر کمک شایانی جهت بهبود زندگی انسان صورت گرفت.

برای آگاهی از مطالب گذشته به آدرس زیر مراجعه کنید: طراحی پایدار(قسمت اول) طراحی پایدار(قسمت دوم) طراحی پایدار(قسمت سوم)
در چالش با آب و معماری آن انسان به وجود توان حرکتی بی حد و ذخیره شده در آن پی برد، این آگاهی باعث تحول بزرگ در اقتصاد و رفاه انسان گردید، زیرا توانی بسیار سالم و تجدید پذیر بود و بکارگیری آن در هر مکانی میتوانست توسعه های پایدار و معماری مربوطه را درصورتی که متناسب با تمام جوانب شرایط محیط و زندگی انسان در آن بود، معماری پایدار که زیرساخت اقتصادی و رفاه بشری را شکل میداد، بوجود آورد، در این خصوص اختراع چرخاب را میتوان نامبرد، به نظر میرسد که باید یکی از ارزنده ترین اختراع انسان در جهت توسعۀ سالم و پاک که هیچگونه آلودگی یا نابودی طبیعت را به دنبال نداشته، میباشد که در آن انرژی غیرفعال و اولین کاربرد آن در آسیاب بوده است. معماری آسیابها در جهان بسته به موقعیت زمین و آب و نوع چرخاب )چرخاب با محور عمودی یا افقی( بسیار متفاوت ولی دارای یک وجه مشترک کلی بودند و آن عبارت بود از ارائۀ یک معماری زیرساختی سالم یا پایدار که هیچگونه آلودگی زیست محیطی یا تخریب طبعیت و نابودی منابع را نتیجه نمیداد، امروزه کمتر خبری از فعال بودن این معماری وجود دارد، و اکثراً به مخروبه های منزوی و رها شده در اقصی نقاط جهان تبدیل شده اند.

ادامه مطالب در لینک زیر

http://iranbim.com/sustainable-buildings-part-six/